تفاوت لهجه های عربی با عربی فصیح

تفاوت لهجه های عربی (عربی عامیانه) و عربی فصیح و تعداد لهجه های عربی یکی از مهم‌ترین سؤالاتی‌ست که علاقه‌مندان به آموزش زبان عربی به ویژه کسانی که مایل به آموزش زبان عربی هستند با آن مواجه می‌شوند. در این مقاله سعی می‌کنیم به این تفاوت‌ها بپردازیم.

عربی فصیح معاصر

پیش از بیان تفاوت لهجه های عربی ابتدا باید از عربی فصیح صحبت کنیم. عربی فصیح که با عناوین «العربیه الفصیحه» یا «العربیه الفصحی» در منابع زبان عربی معرفی می‌شود، گونه رسمی زبان عربی است. مقصود از شکل رسمی زبان این نیست که این گونه مربوط به زمان‌های قدیم است؛ بلکه عربی فصیح هم‌اکنون به عنوان زبان رسمی معاصر عربی شناخته می‌شود.

عربی فصیح زبان کتب درسی و دانشگاهی، مقالات علمی و سخنرانی‌های رسمی است. همچنین در گفتگوهای رسمی نیز از این گونه استفاده می‌شود. می توان عربی فصیح مناسب را «عربی شیوا» نامید.

عربی فصیح از حیث فراوانی پر کاربردترین نوع زبان عربی است. چرا که زبان رسمی همه کشورهای عربی است. همانگونه که زبان فارسی رسمی، در همه نقاط ایران با وجود لهجه‌ها و گویش‌های مختلف زبان اصلی و رسمی و متعلق به بیش از 80 میلیون نفر جمعیت ایران است،زبان عربی فصیح نیز زبان بیست و دو کشور عربی (12 کشور آسیایی و 10 کشور آفریقایی) با جمعیتی بالغ بر بیش از 400 میلیون نفر است.

هم‌چنین تعداد زیادی از عرب‌زبانان در سایر کشورها ساکن هستند. به عنوان مثال جمعیت لبنانی‌های ساکن در سایر کشورها از جمعیت کنونی لبنان بیشتر است!

تفاوت عربی فصیح قدیم با عربی فصیح معاصر

برخی به اشتباه تصور می‌کنند زمانی که بحث عربی فصیح مطرح می‌شود، سخن از همان عربی متون قدیم مثل قرآن کریم است. در حالی که عربی متون قدیم مانند قرآن کریم با وجود شباهت‌هایی به عربی امروز، گونه قدیمی زبان عربی است.

جالب است بدانید همانگونه که خواندن و فهم شاهنامه فردوسی برای ما دشوار است، خواندن و فهم متون قدیم نیز برای عرب‌زبانان امروز دشوار است و برای فهم آن نیاز به آموزش دارند. البته همانطور که اشتراکات فراوانی میان فارسی قدیم و جدید ملاحظه می‌کنید، همین اشتراکات نیز میان عربی فصیح قدیم و جدید موجود است. تفاوت لهجه های عربی

تفاوت لهجه های عربی یا گویش‌های عربی؟

پیش از بیان تفاوت لهجه های عربی باید عرض کنیم که متأسفانه دو اصطلاح لهجه و گویش به درستی استفاده نمی‌شوند و ابتدا باید به تفاوت این دو اصطلاح بپردازیم. گویش‌ها را می‌توان شاخه‌های زبان اصلی دانست. گویش‌ها در اصل با زبان اشتراک دارند اما تفاوت‌های بسیاری با زبان پایه دارند. این تفاوت‌ها در اصل کلمات، گویش، ساختارهای زبان و نوع بیان نمودار می‌شوند.

به عنوان مثال مازنی، بلوچی، گیلکی و… که در مناطق مختلف ایران استفاده می‌شوند، گویش‌های دیگری از زبان فارسی هستند. به همین علت با وجود تفاوت‌های اساسی، اشتراکاتی نیز دارند. اما لهجه‌ها خود شاخه‌هایی از گویش ها هستند. به عنوان مثال گویش گیلکی، با لهجه‌های مختلفی در رشت، لاهیجان، رودسر و … موجود است. همچنین لهجه‌های یزدی و اصفهانی شاخه‌هایی از گویش معیار پارسی هستند.

با این توضیح مشخص است آنچه به عنوان «لهجه‌های عربی» شناخته می‌شوند، در حقیقت گویش‌های عربی هستند. پس در حقیقت به جای تفاوت لهجه های عربی باید از تفاوت گویش‌های عربی صحبت کرد.

مثلا شیوه سخن گفتن عراقی‌ها، یک گویش است که با گویش‌های دیگر زبان عربی معیار تفاوت اساسی دارد. به صورتی که اگر کسی گویش عراقی را بداند، گویش شامی نمی‌داند و برای یادگیری آن نیاز به آموزش خواهد داشت. دقیقا مانند زبان فارسی، گویش‌های عربی نیز دارای لهجه‌های مختلفی هستند. مثلا گویش شامی دارای لهجه‌های سوری، لبنانی، اردنی و فلسطینی است.

به گویش‌های زبان عربی، «عربی عامیانه» یا «عربی دارجه» می‌گویند.

تعداد گویش‌ها و لهجه های عربی

می‌توان گویش‌های زبان عربی را به این دسته‌ها تقسیم کرد:

1. گویش مصری

این گویش مربوط به کشور مصر است. از آنجایی که مصر برای سالیان طولانی مرجع تولیدات رسانه‌ای عربی بوده و بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های عربی به این گویش است، لذا این گویش را تقریبا همه مردمان کشورهای عربی متوجه می‌شوند.

2. گویش مغربی

این گویش مربوط به کشورهای شمال آفریقا از جمله تونس، لیبی و الجزائر است و با توجه به پراکندگی آن لهجه های متعددی دارد.

3. گویش بین النهرینی یا عراقی (به معنای عراق پهناور قدیم)

این گویش شامل لهجه‌های مختلفی است: از جمله لهجه‌های عراقی (لهجه مردم عراق امروز) و خوزستانی. البته لهجه مردم عراق در مناطق مختلف نیز متفاوت است. به عنوان مثال لهجه بغدادی با لهجه موصلی متفاوت است.

تقسیمات دیگری نیز برای لهجه عراقی شمرده شده. به عنوان مثال لهجه های «گِلِت» و «قِلتُ» که از تفاوت در تلفظ لفظ «قُلتُ» به این صورت نامگذاری شده است. لهجه اول لهجه مردمان جنوب دجله و شاخه فرات است که شاخص ترین آن لهجه‌های بغدادی و خوزستانی است. همچنین لهجه «قِلتُ» مربوط به شمال دجله است که شاخص‌ترین آن لهجه موصلی است.

هم‌چنین می‌توانید از دوره آموزش لهجه شامی آموزشگاه سامی استفاده کنید.

4. گویش خلیجی

این گویش در کشورهای حاشیه خلیج فارس و جزائر آن استفاده می‌شود. مردمان قطر، کویت، امارات، بخشی از شرق عربستان و عرب‌های بوشهر و هرمزگان در ایران به این گویش صحبت می‌کنند. البته تفاوت‌هایی نیز در لهجات این گویش وجود دارد.

5. گویش بحرانی

این گویش مربوط به بحرین و قسمتی از کشور عمان است. مردمان شرق کشور عمان دارای گویش عمانی هستند. تفاوت لهجه های عربی

6. گویش حجازی

این گویش، گویش مردمان عربستان و نزدیک‌ترین گویش به عربی فصیح است. علت سلامت گویش حجازی نسبت به سایر عرب‌ها عدم دسترسی استعمارگران به این مناطق است. مردم مناطق غربی عربستان از جمله پایتخت، مکه، مدینه و جده با این گویش صحبت می‌کنند. همچنین مردمان مرکز و شرق عربستان (از جمله مناطق شیعه نشین عربستان) به گویش نجدی صحبت می‌کنند. تفاوت لهجه های عربی

7. گویش یمنی

این گویش در کشور یمن و برخی کشورهای شرق آفریقا از جمله جیبوتی استفاده می‌شود.

کاربرد عربی فصیح

همانگونه که گفتیم، عربی فصیح زبان مشترک همه عرب‌زبانان است. به همین علت اگر می‌خواهید گونه‌ای از عربی بیاموزید که بتوانید با همه عرب‌زبانان در اقشار مختلف (به استثنای گروه‌هایی که بعداً اشاره می‌کنیم) ارتباط بگیرد، به سراغ یادگیری عربی فصیح بروید. پس از یادگیری عربی فصیح می‌توانید کتاب‌های عربی در رشته‌های مختلف را بخوانید و بفهمید.

البته هر چه متنی که می‌خوانید تخصصی‌تر باشد، نیاز شما به سطوح عالی زبانی و یادگیری واژگان و اصطلاحات تخصصی رشته مورد نظر نیز بیشتر خواهد بود. همچنین زبان کلیه روزنامه‌ها و سایت‌های عربی، فصیح است. اگر دانشجو هستید یا در صدد پیگیری مباحث علمی هستید، عربی فصیح را یاد بگیرید. چون تولیدات علمی دانشگاهی و حوزوی در رشته های مختلف به همین زبان است.

کاربرد عربی عامیانه

عربی عامیانه مناسب مشاغلی است که با مردمی عادی سروکار دارند یا از ارتباط با عرب زبانان هدفی دارند که نیاز به ایجاد فضای صمیمانه دارد. به عنوان مثال اگر یک مبلغ میخواهید با مردم عادی ارتباط بگیرید برای اینکه کلامتان تأثیر گذار باشد، باید عربی عامیانه بدانید.

همچنین اگر اهداف تجاری دارید و به دنبال رایزنی با صاحبان مشاغل خرد و مردم کوچه و بازار هستید، با توجه به منطقه ای که در آن فعالیت میکنید، لهجه آن ها را یاد بگیرید. همانگونه که یک تاجر خارجی اگر بتواند به لهجه آذری صحبت کند، موفقیت بیشتری در گفتگو با کاسبان خرد بازار تبریز خواهد داشت.

در این مقاله تفاوت لهجه های عربی با عربی فصیح را بیان کردیم. و تعداد لهجه های عربی